NEVZAT ECZA DEPOSU

Endoskopi; ucunda kamera ve ışığı olan, esnek ve bükülebilir bir cihaz yardımı ile içi boş organların incelenmesi işlemidir. Bu işlem vücudumuzdaki birçok organ için uygulanabilir. Sindirim kanalının ince uzun tüp yapısı endoskopik incelemelere uygunluk sağladığından gastroenterolojide yaygın bir kullanım alanı vardır. Endoskopi (üst endoskopi, özofagogastroduodenoskopi veya gastroskopi); yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağının incelenmesi işlemidir. İşlem sırasında hastalık şüphesi olan alanlardan küçük doku parçaları (biyopsi) alınması ve bunların araştırılması ile hastalıklara erken tanı konulması da mümkündür. 

Endoskopi korkusu erken teşhisi engelliyor

Sindirim sistemi hastalıklarının erken tanısında endoskopik incelemeler büyük öneme sahip. Öte yandan kimi hastalardaki endoskopi korkusu, bu durumu tamamen olumsuz yönde etkiliyor.  Aslında endoskopi korkusu olan hastaların önemli bir kısmı daha önce hiç endoskopi yaptırmamış kişilerden oluşuyor. Kulaktan dolma önyargılar ve çekincelerle endoskopi yaptırmaktan, hatta bu korku yüzünden doktora muayeneye dahi gitmekten kaçınan hastalar bulunuyor. Böylece tanıda gecikmeler ve olumsuz sonuçlar ortaya çıkabiliyor. Günümüzde endoskopi teknolojisindeki gelişmeler ve işlemin yaygın olarak anestezi ile yapılması bu zorlukları büyük oranda ortadan kaldırıyor.

Endoskopi işlemi yapılan hastalarda en sık gastrit görülürken, çoğunda Helikobacter pylori adlı bir bakteri saptanır. Yine reflü hastalığı sık görülen bulgulardan birini oluştururken, daha az sıklıkla mide ya da onikiparmak bağırsağı ülserleri de görülebilir. 

Endoskopi; hastalık teşhisinin yanı sıra kanamaların durdurulması, kanser gelişim riski olan poliplerin çıkartılması veya darlıkların açılması gibi çeşitli durumlarda tedavi amacıyla da kullanılıyor. Ayrıca birçok hastalığın takibinde ve tedaviye yanıtın değerlendirilmesinde de yer alıyor.    

Bazı şikayetler dikkate alınmalıdır

Üst sindirim kanalı hastalıklarında reflü, midede yanma, ağrı, şişkinlik, hazımsızlık, bulantı-kusma veya birçok farklı şekillerde ifade edilebilen rahatsızlık hissi görülebiliyor. 

Bununla birlikte; 

• Şikayetlerin 50 yaş ve üstünde ortaya çıkması,
• Yeni gelişen veya giderek şiddetlenen yakınmalar,
• Gece uykudan uyandıran şikayetler,
• Yutma güçlüğü,
• İnatçı kusma,
• Kanlı kusma veya siyah renkli dışkılama,
• Kilo kaybı,
• Tedaviye rağmen yakınmaların geçmemesi,

Ailesinde 50 yaş altında veya 50 yaş üstünde birden çok bireyde kanser ortaya çıkması gibi durumlar ciddi hastalıklar için alarm verici özellik taşır. Bu kişilerin bir an önce endoskopi de dahil olmak üzere diğer ihtiyaç duyulan araştırmaların yapılması için uzman desteği alması gerekir. 

Endoskopi sonrası hasta aynı gün taburcu edilir

Tanısal amaçlı yapılan endoskopi işlemi yaklaşık 10 dakika kadar sürer ve hastaneye yatmayı gerektirmez. Endoskopi sonrası anestezinin etkisi geçene dek birkaç saat takip edilen hasta, aynı gün bir yakını nezaretinde taburcu edilir. İşlem günü evinde dinlenmesi ve araç kullanmak gibi dikkat gerektiren aktivitelerden kaçınması önerilen hasta, ertesi gün normal hayatına dönebilir.

Endoskopi; sindirim sistemi şikayetlerini değerlendirmek için altın standart yöntem olmakla birlikte erken teşhiste, bazı tedavilerin uygulanmasında ve hastalıkların takibinde değer taşır. Bununla birlikte her hastaya da endoskopi yapılması şart değildir. Çoğu hastada muayene ve gerekli tetkiklerin yapılması sonrası yaşam tarzı değişiklikleri, diyet önerileri ve çeşitli ilaçların belli sürelerde kullanılması tedavi için yeterli olabilir. Bu sebeple hastaların endoskopiden çekinip şikayetlerini ihmal etmemeleri, bir doktora başvurup önerilerini almaları, ihtiyaç duyulduğu takdirde hiç kaygılanmadan endoskopi işlemlerini yaptırmaları gerekir. 

Endoskopi işleminde yüzeysel ve kısa süreli anestezi uygulanır 

Tanısal amaçlı endoskopi, zor veya ciddi tehlikeleri olan bir işlem değildir. İşlemin zorlukları, anestezi ile yapıldığında tamamen ortadan kalkar. Bu işlem için uygulanan sedoanaljezi, ameliyatlarda uygulanan anesteziye göre daha yüzeysel ve kısa sürelidir. Bilinen ek hastalığı olmayan bir hastada işlem riski son derece düşüktür. İleri yaştaki hastalarda kronik kalp, akciğer veya kanser gibi eşlik eden hastalıkların varlığında endoskopi işlemi gerekli önlemler alınarak güvenle yapılır.  

Endoskopi ile tedavi edici uygulamaların yapılması durumunda ise doğal olarak ek riskler söz konusu olabilir. İşlem öncesinde risklerin hastayla paylaşılması ve işlem sonrasında takip uygulanması sonucunda tedavi çoğunlukla başarı ile tamamlanır.

Prof. Dr. Musa Aydınlı

Memorial Ankara Hastanesi 

Gastroenteroloji Uzmanı